Ga naar de inhoud 
Perfectionisme is iets wat steeds vaker voorkomt bij zowel volwassenen als kinderen. Dit heeft voornamelijk te maken met een samenleving waarin de druk om overal goed in te zijn erg hoog is. Perfectionisme kan worden omschreven als een drang naar onberispelijkheid en een overmatige focus op het behalen van hoge normen, vaak ten koste van iemands mentale en fysieke welzijn. Hoewel het streven naar excellentie een positieve eigenschap kan zijn, kan perfectionisme leiden tot stress, angst en zelfs uitputting.
In dit artikel leg ik de perfectionisme kenmerken uit, vertel ik meer over hoe je de kenmerken kunt herkennen bij zowel volwassenen als kinderen, en gaan we dieper in op hoe counseling psychologie kan helpen om met perfectionisme om te gaan.
Wat is perfectionisme?
Perfectionisme is een persoonlijke overtuiging dat alleen perfectie acceptabel is, zowel bij prestaties als in persoonlijke eigenschappen. Perfectionisme kenmerken uiten zich in het stellen van onrealistisch hoge eisen aan jezelf of anderen en het ervaren van angst of frustratie wanneer deze normen niet worden gehaald. Mensen die perfectionistisch zijn, geloven vaak dat ze falen als ze niet aan hun eigen hoge verwachtingen voldoen, zelfs als deze verwachtingen onrealistisch of onhaalbaar zijn. Dit brengt enorm veel druk met zich mee voor zowel de persoon die zelf te kampen heeft met perfectionisme als de personen die samenwerken of leven met een persoon die perfectionistisch gedrag vertoont.
Kenmerken van perfectionisme
Perfectionisme kent verschillende uitingsvormen, maar er zijn enkele veel voorkomende perfectionisme kenmerken die mensen met perfectionistische neigingen overeenkomen.
- Overmatige focus op resultaten: Mensen met perfectionisme zijn vaak geobsedeerd door het eindresultaat van hun inspanningen. Ze hebben de neiging zich te concentreren op het bereiken van een foutloos resultaat, in plaats van te genieten van het proces of het leren van fouten.
- Strenge zelfkritiek: Perfectionisten zijn vaak extreem kritisch naar zichzelf. Ze zien hun eigen fouten, tekortkomingen of imperfecties uitvergroot, en hebben moeite met het accepteren van complimenten of het vieren van successen.
- Angst voor falen: Perfectionisten zijn vaak bang om fouten te maken of om niet aan hun eigen normen te voldoen. Deze angst kan verlammend werken en leiden tot uitstelgedrag of vermijding van situaties waarin ze het risico lopen om te falen.
- Procrastinatie (uitstelgedrag): Hoewel het misschien tegenstrijdig klinkt, vertonen perfectionisten vaak uitstelgedrag. Dit komt doordat ze bang zijn dat ze niet aan hun eigen hoge normen kunnen voldoen, waardoor ze taken vermijden of uitstellen.
- Moeite met ontspanning: Mensen met perfectionisme vinden het vaak moeilijk om te ontspannen of te genieten van vrije tijd, omdat ze het gevoel hebben dat ze altijd productief moeten zijn. Ze kunnen zich schuldig voelen als ze rust nemen of niet bezig zijn met een taak.
- Zwart-wit denken: Perfectionisten denken vaak in extremen; ze zien dingen als volledig goed of volledig slecht. Voor hen is er geen middenweg. Dit kan ervoor zorgen dat ze zichzelf of anderen als een ‘mislukking’ beschouwen als ze niet aan een bepaald ideaalbeeld voldoen.
- Controlebehoefte: Veel perfectionisten hebben een sterke behoefte aan controle over hun omgeving, projecten of zelfs de mensen om hen heen. Dit komt voort uit de angst dat als ze geen volledige controle hebben, dingen niet zullen uitpakken zoals ze willen.
- Uitputting en burn out: Langdurig perfectionisme kan leiden tot chronische stress en uiteindelijk tot een burnout. Perfectionisten zetten zichzelf vaak onder enorme druk, wat uiteindelijk leidt tot fysieke en emotionele uitputting.
Het verschil tussen perfectionisme kenmerken bij volwassenen en kinderen
Perfectionisme bij volwassenen
Perfectionisme bij volwassenen uit zich vaak in de werkomgeving of in persoonlijke relaties. In de professionele sfeer kunnen perfectionistische volwassenen zich overwerken in een poging om alle details perfect te maken, vaak ten koste van hun gezondheid. Ze kunnen moeite hebben om taken af te ronden omdat ze constant blijven polijsten en verbeteren. Dit kan ook leiden tot uitstelgedrag, omdat ze het moeilijk vinden om ergens aan te beginnen als ze niet zeker weten of ze het perfect kunnen doen.
In persoonlijke relaties kunnen perfectionisten vaak hoge verwachtingen hebben van zichzelf en hun partners. Ze kunnen zich voortdurend zorgen maken over het niet voldoen aan de normen die ze zichzelf opleggen als partner, ouder of vriend. Dit kan spanning veroorzaken in relaties, omdat de partner zich mogelijk onder druk gezet voelt om aan deze onrealistische normen te voldoen.
Perfectionisme bij kinderen
Hoewel perfectionisme vaak wordt geassocieerd met volwassenen, komt het ook steeds meer voor bij kinderen. Kinderen met perfectionistische neigingen kunnen extreem gevoelig zijn voor kritiek en hebben de neiging om boos of verdrietig te worden als ze fouten maken. Ze kunnen moeite hebben met schoolwerk, omdat ze bang zijn om te falen of niet het juiste antwoord te geven.
Perfectionisme kenmerken bij kinderen zijn onder meer:
- Te hoge verwachtingen stellen aan zichzelf: Kinderen met perfectionisme kunnen overmatige druk voelen om uit te blinken in school, sport of andere activiteiten. Ze kunnen gefrustreerd raken als ze niet de hoogste cijfers halen of niet de beste zijn in een bepaalde activiteit.
- Gevoelig voor kritiek: Perfectionistische kinderen kunnen extreem gevoelig zijn voor feedback, zowel van leraren als van ouders. Zelfs goedbedoelde kritiek kan als persoonlijk falen worden ervaren.
- Angst voor nieuwe uitdagingen: Net als volwassenen kunnen perfectionistische kinderen bang zijn om nieuwe uitdagingen aan te gaan, uit angst om fouten te maken. Dit kan hen beletten om nieuwe dingen te proberen of risico’s te nemen.
- Moeite met vriendschappen: Omdat perfectionistische kinderen hoge verwachtingen van zichzelf hebben, kunnen ze ook onrealistische verwachtingen van hun vrienden hebben. Dit kan leiden tot conflicten of gevoelens van teleurstelling in vriendschappen.
Hoe counseling psychologie kan helpen bij perfectionisme
Counseling psychologie kan een cruciale rol spelen bij het helpen van mensen om met perfectionisme om te gaan. Een van de belangrijkste doelen van counseling is om cliënten te helpen begrijpen waar hun perfectionisme vandaan komt en welke overtuigingen en gedragingen het in stand houden.
- Cognitieve gedragstherapie (CGT): CGT is een effectieve behandelmethode voor perfectionisme. Het helpt mensen bij het identificeren en uitdagen van irrationele gedachten en overtuigingen die ten grondslag liggen aan hun perfectionisme. Door deze overtuigingen te veranderen, kunnen cliënten leren realistischere verwachtingen te stellen en meer zelfcompassie te ontwikkelen.
- Mindfulness en acceptatie: Mindfulness helpt mensen om in het moment te leven en hun gedachten en emoties te accepteren zonder oordeel. Dit kan perfectionisten helpen om minder kritisch naar zichzelf te kijken en te leren omgaan met hun angst voor falen.
- Zelfcompassie ontwikkelen: Veel perfectionisten worstelen met een gebrek aan zelfcompassie. Counseling kan hen helpen om vriendelijker en milder naar zichzelf te kijken en te accepteren dat fouten maken een natuurlijk onderdeel is van het leerproces.
- Time management en stress management: Counseling kan ook helpen bij het ontwikkelen van betere time management vaardigheden en technieken voor stressmanagement. Dit kan perfectionisten helpen om hun werklast effectiever te beheren zonder zichzelf voortdurend onder druk te zetten.
Ervaar jij zelf ook perfectionisme kenmerken?
Perfectionisme kenmerken kunnen soms erg lastig zijn en het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden, zowel bij volwassenen als bij kinderen. De constante druk om perfect te zijn, kan leiden tot stress, uitputting en problemen in persoonlijke relaties en op het werk. Het herkennen van de kenmerken van perfectionisme is de eerste stap in het aanpakken ervan. Counseling psychologie biedt waardevolle tools en technieken om perfectionisme aan te pakken en mensen te helpen realistischere verwachtingen te ontwikkelen en meer zelfcompassie te tonen.
Ik, Anissa van Imenza Support, help je graag om jouw eigen perfectionisme kenmerken te herkennen en hier op tijd mee om te leren gaan. Op deze manier kan een perfectionistische eigenschap een sterk punt worden zonder dat het jouw leven negatief beïnvloed. Laten we vrijblijvend kennismaken en jouw behoeften bespreken?
Wil je meer informatie over hoe om te gaan met lastige gedragspatronen?
Download onze e-book met gedetailleerde informatie over verschillende soorten gedragspatronen waaronder ook perfectionisme.
